توصیه های پزشکی امام رضا (علیه السلام) برای خرداد ماه

سومین ماه سال را با عنوان « ایار» یاد کرده اند که از 23 اردیبهشت تا 23 خرداد را شامل می شود. در فرهنگ لغت آمده است که این ماه، ماه هشتم از سال رومی است و ایار به معنای شکوفایی و هوای کَرم و نور و روشنایی است.
امام رضا علیه السلام قبل از پرداختن به ذکر خصوصیات ماههای سال خطاب به مأمون می فرماید:
” ثم کل … البارد فی الصیف، والحار فی الشتاء، والمعتدل فی الفصلین، على قدر قوتک وشهوتک وابدأ فی أول طعامک باخف الاغذیة الذی تغذى بها بدنک، بقدر عادتک وبحسب وطنک ونشاطک، و زمانک و…. “
” در تابستان غذای خنک تناول کن و در زمستان غذای گرم و در دو فصل دیگر غذاهای معتدل به اندازه توان (جسمی ) و اشتهایی که داری. غذایت را به اندازه عادتت و مطابق با محل زندگی و نوع فعالیت و زمانی که در آن به سر می بری، با خوردن سبکترین غذاهایی که می خوری آغاز کن . باید در هر روز، هشت ساعت از روز گذشته (یک وعده ) یا هر دو روز سه وعده غذا بخوری بدین ترتیب که صبح اول وقت صبحانه می خوری و سپس شام، و روز دوم هشت ساعت که از روز گذشت یک وعده دیگر غذا می خوری، و دیگر نیازی به خوردن شام نداری . این هم باید به اندازه باشد، نه بیشتر و نه کمتر، و در حالی که هنوز اشتها داری باید دست از غذا خوردن بکشی “

.(1)
امام رضا علیه السلام برای هر یک از ماههای سال، خصوصیات خاص خودش را برشمرده و توصیه های مخصوصی دارند. در مورد خصوصیات ماه خرداد هم در رساله ذهبیه چنین آمده است:” ایار، واحد وثلاثون یوما، وتصفو فیه الریاح، هو آخر فصل الربیع، و قد نهى فیه عن أکل الملوحات، واللحوم الغلیظة کالرؤوس ولحم البقر، واللبن، وینفع فیه دخول الحمام أول النهار، ویکره فیه الریاضة قبل الغذاء.؛”
” ایار سى و یک روز است، در این ماه بادها صاف مى‏شود و این ماه آخر فصل بهار است، از خوردن غذاهاى شور و گوشتهاى‏ سنگین مانند کله حیوانات و گوشت گاو و افراط در خوردن ماست نهى شده و در این ماه صبحگاهان به حمام رفتن بسیار مفید است و حرکت و تقلاى زیاد قبل از غذا پسندیده نیست. ” (2)

کارشناسان تغذیه معتقدند که بسیاری از ما بدون چشیدن غذا به آن نمک اضافه می کنیم. این قبیل افراد می پندارند که تمایل زیاد آن ها به مصرف نمک، به علت نیاز بدنشان به این ماده است، در حالی که علاقه و تمایل به مصرف بعضی موادغذایی صرفاً به علت عادت به خوردن این مواد از زمان کودکی در انسان ریشه می گیرد و به جز بعضی موارد نادر، نیاز بدن در این باره نقشی ندارد. لذا با اصلاح عادت غذایی، خود به خود تمایل بیش از حد به خوردن بعضی مواد خوراکی که برای سلامت انسان مفید نیستند، از بین خواهد رفت.

همانطور که در این توصیه آمده امام رضا علیه السلام برای این ماه مواردی را به صورت پرهیز و خودداری متذکر شده و فرموده اند:
” و قد نهى فیه عن أکل الملوحات، “
” از خوردن غذاهاى شور باید پرهیز کرد” .

امروزه همچنین خوردن ماست در کنار غذا برای خیلی ها یک عادت شده اما باید دانست که طبیعت ماست سرد و تر بوده و اسید لاکتیک زیاد تولید می کند. ماستی که چکیده نباشد در آب آن سردی زیاد است که باعث بیماری های زیاد می شود. امام رضا علیه السلام هرچند در موقعیت های دیگر به مصرف گوشت و یا ماست توصیه کرده اند، اما برای این ماه ما را از افراط در مصرف این مواد غذایی نهی کرده و در عوض استحمام و فعالیت های بدنی را برای این موقع از سال برای بدن مفید بر شمرده اند.(3)
پانوشتها:
1. مستدرک الوسائل ،میرزا حسین نوری طبرسی ،ج16 ، ص 455
2. الرسالة الذهبیة، ص 13
3. طب الرضا علیه السلام- ترجمه امیر صادقى؛ ص51.