امام رضا (ع) بهار را روح زمان ها معرفی کرده و برای این فصل رعایت اعتدال و مصرف غذاهای معتدل در حد توان جسمی و اشتهای فرد را توصیه نموده اند.

از دومین ماه سال با عنوان نیسان یاد شده است که از 23 فروردین تا 23 اردیبهشت را شامل می شود. در مورد خصوصیات این ماه در رساله ذهبیه امام رضا(ع) چنین آمده است: نیسان ثلاثون یوما، فیه یطول النهار ویقوى مزاج الفصل، ویتحرک الدم وتهب فیه الریاح الشرقیة، ویستعمل فیه من المآکل المشویة، وما یعمل بالخل ولحوم الصید و…. یعالج الجماع والتمریخ بالدهن فی الحمام، ولا یشرب الماء على الریق، ویشم الریاحین والطیب.(1)

امام رضا(ع) ابتدا به توصیف ویژگی های این ماه پرداخته می فرماید: نیسان سی روز است،دراین ماه روزها بلند می شود ،مزاج فصل بهار در آن نیرومند می شود،خون به جنبش می آید،بادهای شرقی درآن وزیدن می گیرد.

امام رضا(ع) پس از این توصیفات به بایدها و نبایدهای این ماه پرداخته و در اولین توصیه، خوردن کباب و گوشتی که با سرکه بعمل آمده و نیز گوشت شکار را مفید دانسته اند.

امام رضا علیه السلام در جایی دیگر درباره فواید و خواص مفید مصرف گوشت به نقل از امام علی علیه ‏السلام می فرمایند: ذُکِرَ عِندَ النَّبِیِّ صلی‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم اللَّحمُ وَالشَّحمُ ، فَقالَ : لَیسَ مِنهُما بَضعَةٌ تَقَعُ فِی المَعِدَةِ إلاّ أنبَتَت مَکانَها شِفاءً ، وأخرَجَت مِن مَکانِها داءً ؛ نزد پیامبر صلی‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم از گوشت و پیهْ یاد شد فرمودند : هیچ پاره ‏ای از این دو در معده جای نمی‏گیرد ، مگر این که در جای آن  شفا می ‏روید و بیماری از آن جا می‏رود.(2)

خوردن گوشت

در روایتی امام رضا(ع) به نقل از پدران بزرگوار خویش به نقل از رسول اکرم (ص) گوشت را بهترین غذا در دنیا معرفی کرده می فرمایند: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص)‏ سَیِّدُ طَعَامِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ اللَّحْمُ وَ الْأَرُزُّ ؛ بهترین و بالاترین خوراکی ها چه در دنیا و چه در آخرت گوشت است.(3)

همانطور که اشاره شد یکی از توصیه های امام رضا (ع) برای این ماه خوردن گوشتی که با سرکه به عمل آمده است می باشد . امام رضا (ع) در حدیثی سرکه را برای صفرا مفید دانسته می فرماید: نعم الادام الخل ؛ یکسرالمرّة و یحیى القلب : نیکو نان خورشى است از سرکه : صفرا را مى ‏شکند و دل را زنده مى ‏سازد. و همچنین می فرماید : بهترین خورش سرکه است و هر خانه ای که در آن سرکه باشد اهل آن خانه بی نیاز هستند.(4)

ماساژ با روغن

یکی دیگر از توصیه های امام رضا (ع) برای این ماه ماساژ بدن در حمام بوسیله روغن است و همانطور که می دانیم یکی از روشهای درمانی جدید ماساژ درمانی است. امام رضا علیه السلام در باره اهمیت این روش درمانی در تأمین نیرو و نشاط بدن می فرماید: وَ أَرْوِی أَنَّهُ لَوْ کَانَ شَیْ ءٌ یَزِیدُ فِی الْبَدَنِ لَکَانَ الْغَمْزُ یَزِیدُ وَ اللَّیِّنُ مِنَ الثِّیَابِ وَ کَذَلِکَ الطِّیبُ وَ دُخُولُ الْحَمَّامِ وَ لَوْ غُمِزَ الْمَیِّتُ فَعَاشَ لَمَا أَنْکَرْتُ ذَلِکَ.؛ روایت می کنم که اگر چیزی موجب افزایش ‌نیرو و نشاط بدن باشد، ماساژ دادن بدن و لباس نرم، همچنین بوی خوش و استحمام جزیی از آن است ; اگر مرده ای در اثر ماساژ دادن زنده شده ، من انکار نمی کنم.(5)

یکی دیگر از روغن های مورد تاکید امام رضا (ع) برای ماساژ بدن روغن بنفشه است. آن حضرت می فرماید: إذا أرَدتَ ألاّ یَظهَرَ فی بَدَنِکَ بَثرَةٌ ولا غَیرُها ، فَابدَأ عِندَ دُخولِ الحَمّامِ بِدُهنِ بَدَنِکَ ، بِدُهنِ البَنَفسَجِ. اگر مى خواهى که در بدنت جوش و جز آن رخ ننماید، هنگام در آمدن به حمام ، چرب کردن بدن خود را به روغن بنفشه ، آغاز کن.(6)

از دیگر توصیه های امام رضا(ع) برای این ماه بوئیدن گلها واستعمال بوی خوش است. در احادیث وارده از اهل بیت(ع) به کرات از خواص گلها یاد شده است. رفع استرس و پریشانی ، خلاصی از سرسام، شفای برخی امراض و ایجاد نشاط و شادمانی از این جمله است. حتی در برخی روایات داریم که پیامبر اکرم(ص) گل هدیه می داده اند و منشاء آنها را بهشت معرفی کرده اند.

در باره خواص نشاط آفرین گلها امام رضا(ع) می فرماید: «الطیب نشره و العسل نشره، و الرکوب نشره و النظر الی الخضره نشره. یعنی: بوی خوش، عسل، سوارکاری و نگاه به مناظر سرسبز و خرم، باعث نشاط و شادی می‌شود.»(7)

پی نوشت ها:

1- بحار الأنوار، ج 59، ص 312

2-عیون أخبار الرضا علیه‏السلام ، جلد 2 ، صفحه 41 ، حدیث 130

3-مکارم الأخلاق: 178

4-عیون اخبار الرضا، ج 2 ، ص 30

5-دانشنامه احادیث پزشکی ج 1 ص 99

6-طبّ الإمام الرضا علیه‏السلام ، صفحه 31 ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 322

7-عیون اخبار الرضا باب 31/ حدیث 126