مطابق گاه‌شماری رومی کانون اول تقریباً مصادف با دی ماه شمسی است

که امام رضا علیه‌السلام بر اساس این تقویم سفارش‌هایی را برای تعذیه

صحیح مخصوص هر ماه متذکر شده اند. در این باره امام رضا علیه‌السلام در

رساله ذهبیه بر خلاف شیوه رایج که پرداختن به خصوصیات هر فصل است

به خصوصیات هر ماه و تدبیر هر یک از ماه‌ها می‌پردازند.

امام رضا علیه‌السلام در توصیه‌های پزشکی خود در مورد راه‌های حفظ

سلامتی در ماه اول زمستان می‌فرمایند:

کانون الأول: واحد ثلاثون یوماً تقوی فیه العواصف و یشتد فیه البرد، و ینفع فیه

کل ما ذکر فی (تشرین الثانی) و یحذر فیه من أکل الطعام البارد، و یتقی فیه

الحجامة و الفصد و یستعمل فیه الأغذیة الحارة بالقوة و الفعل. از این رو

مطابق این سفارشات باید از طعام با طبیعت سرد پرهیز کرده، غذاهای با

طبیعت و درجه حرارت گرم مصرف نماییم، از حجامت و فصد اجتناب کنیم، آب

در شب نخوریم، جرعه‌ای آب گرم هر روز اول صبح بنوشیم و خوردن از

سبزی (بقول)، کرفس، نعناع و تره تیزک (شاهی) هم پرهیز کنیم. (1)

مطابق آموزه‌های امام رضا (ع) به لحاظ فصول سال بهترین اوقات حجامت به

جز حزیران، زمانی است که هوا معتدل باشد، یعنی در چهل روز نخست بهار

و چهل روز آغاز پاییز و در فصل زمستان (خصوصاً دی ماه) و فصل تابستان

(به جز 14 حزیران که ذکر شد) حجامت اثر اندکی خواهد داشت.

با شروع فصل زمستان سرماخوردگی و زکام به اوج می‌رسد. امام رضا (ع)

برای پیشگیری از این بیماری در فصل زمستان می‌فرمایند: مَن أرادَ دَفَعَ

الزُّکامِ فِی الشِّتاءِ أجمَعَ، فَلیَأکُل کُلَّ یَومٍ ثَلاثَ لُقَمِ شَهدٍ؛ هر کس می‌خواهد

در همه زمستان از زکام ایمن بماند، هر روز، سه لقمه عسل با موم آن

بخورد.(2)
یکی از مواد غذایی مناسب برای این ماه گردو است. امام رضا (ع) فرمودند:

خوردن گردو در تابستان سبب گرمی و حرارت جسم می‌شود و موجب

پیدایش کورک و دمل و جوش‌های چرکین در بدن می‌گردد اما مصرف آن در

زمستان کلیه‌ها را گرم نگه می‌دارد و سردی و برودت را از بدن دفع می‌کند.

گردو در تابستان سبب گرمی و حرارت جسم می‌شود و موجب پیدایش

کورکو دمل و جوش‌های چرکین در بدن می‌گردد اما مصرف آن در زمستان

کلیه‌هارا گرم نگه می‌دارد و سردی و برودت را از بدن دفع می‌کند

امام رضا (ع) همچنین در توصیه‌ای دیگر می‌فرمایند: در فصل زمستان غفلتاً

از اتاق گرم به هوای سرد و آزاد قدم نگذارید و برای رهایی از مشکلات

سرماخوردگی در ماه‌های سرد فرمودند: گل نرگس ببویید، بوییدن این گل را

به طور دائم انجام دهید تا از شرّ سرماخوردگی در امان بمانید. همچنین

استشمام سیاه دانه آدمی را از سرماخوردگی ایمن می‌دارد.(3)

مطابق آموزه‌های امام رضا (ع) در فصل زمستان استحمام در هر بامداد خوب

است و مصرف ماهی تازه و شیر و ورزش توصیه شده و برای رهایی از

سردرد فرمودند: خوردن ماهی تازه را فراموش نکنید. هرکس از درد شقیقه و

شکم درد می‌ترسد نباید در زمستان و تابستان خوردن ماهی تازه را به تأخیر

اندازد. (4)

پی نوشت‌ها:
1.  الطریق الی خراسان، کمال السید،ج 1، ص 391
2.  بحار الأنوار، جلد 62، صفحه 324
3.  طبّ الإمام الرضا علیه‌السلام، صفحه 37 وص 38
4.  بحار الأنوار، جلد 62، صفحه 324